Bản tin tài chính FX168 (Hồng Kông): Trong những tuần gần đây, số người trốn khỏi Trung Quốc để xin tị nạn tại Hoa Kỳ đã tăng mạnh. Cơ quan Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ báo cáo đã bắt giữ hơn 4.000 công dân Trung Quốc trong tháng 9, tăng 70% so với tháng trước.
Trong 12 tháng kết thúc vào ngày 30 tháng 9, hơn 24.000 công dân Trung Quốc đã thực hiện cuộc hành trình đường bộ khó khăn và đôi khi nguy hiểm qua Nam và Trung Mỹ và xuyên biên giới từ Mexico để xin tị nạn chính trị tại Hoa Kỳ. Điều này được gọi là phong trào "Run" ở Trung Quốc.
"Run" là một câu cửa miệng sử dụng một ký tự tiếng Trung có âm thanh giống từ "run" trong tiếng Anh, mô tả một số lượng lớn người rời khỏi Trung Quốc hoặc tìm cách tốt nhất để rời khỏi Trung Quốc để sống ở một nước phát triển hơn và đất nước tự do, định cư ở quê hương.
Ý tưởng rời khỏi Trung Quốc thực sự nảy sinh trong thời kỳ bị phong tỏa khắc nghiệt, giam giữ hàng loạt trong các trại cách ly và xét nghiệm bắt buộc theo chính sách làm sạch Covid-19 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Chính phủ Trung Quốc bất ngờ chấm dứt chính sách giải tỏa Covid-19 sau các cuộc biểu tình trên toàn quốc vào tháng 12/2022.
Dữ liệu của Hải quan Hoa Kỳ cho thấy số người Trung Quốc xin tị nạn vào năm 2022, khi lệnh cấm du lịch mới do virus Corona vẫn còn hiệu lực, là hàng chục hoặc hàng trăm. số người xin tị nạn nhanh chóng tăng lên hàng nghìn người.
Các nhà bình luận cho rằng gốc rễ của làn sóng "bỏ chạy" là sự bất mãn lan rộng đối với chủ nghĩa toàn trị chính trị và tình trạng trì trệ kinh tế dưới thời Tập Cận Bình, điều này được tầng lớp trung lưu, nông dân và công nhân cổ xanh cảm nhận.
"Không có cách nào để sống sót"
Một người xin tị nạn ở độ tuổi 50 từ thành phố Tây An phía bắc Trung Quốc gần đây đã vượt biên giới Hoa Kỳ đến New York. Lo sợ bị trả thù, ông dùng bút danh Zhang Jun (phiên âm).
Zhang Jun nói với Đài Á Châu Tự Do trong một cuộc phỏng vấn gần đây rằng ông không thể sống sót ở Trung Quốc được nữa.
Zhang Jun nói: “Tại sao lại có nhiều người muốn rời đi như vậy? Bởi vì ở đó không có đường sống sót. “Ông ấy là một cựu công nhân doanh nghiệp nhà nước bị sa thải, từng được hưởng những phúc lợi từ “bát cơm sắt”, bao gồm chăm sóc y tế, nhà ở và lương hưu.
Vào những năm 1990, Zhang Jun đã cùng hàng trăm triệu công nhân bị sa thải từ các doanh nghiệp nhà nước và bắt đầu kiến nghị để được hỗ trợ xã hội tốt hơn. Anh ta bị các quan chức phớt lờ và từ bỏ nỗ lực đòi bồi thường sau khi bị cảnh sát giam giữ 15 ngày vì tội gây rối.
Sau khi nhảy từ công việc lương thấp này sang công việc lương thấp khác, Zhang Jun gần như không trụ nổi khi dịch bệnh tấn công thành phố Vũ Hán vào tháng 12 năm 2019.
Sau đó, chính quyền đã bất ngờ và cưỡng bức phá hủy nhà của ông. “Chúng ta không thể xúc phạm họ… nhưng liệu chúng ta có thể tránh được họ không?” Zhang Jun nghĩ lúc đó và sau đó anh vay 120.000 nhân dân tệ (khoảng 16.500 USD) từ bạn bè để đến Hoa Kỳ.
Zhang Jun cho biết: “Xã hội này khá méo mó và không còn như trước nữa. Khi đó, thu nhập của chúng tôi rất thấp nhưng tất cả chúng tôi đều rất hạnh phúc…và có một mức độ công bằng nhất định. Ngày nay không có nơi nào cho con người tồn tại ở Trung Quốc - sự hỗn loạn, không được đối xử công bằng và không có nhân quyền. "
Zhang Jun cho biết không ai có thể dễ dàng đưa ra quyết định rời đi. Anh ấy nói: “Ai lại muốn rời quê hương để làm việc và kiếm sống ở một đất nước mà họ thậm chí không nói được ngôn ngữ?” Nhưng anh ấy nói thêm: “Ở đây, bất cứ ai cũng có thể tìm được việc làm miễn là họ coi trọng nó và không lười biếng."
Zhang Jun tin rằng nếu các hạn chế xuất cảnh hiện tại được dỡ bỏ hoàn toàn, xu hướng "run" sẽ có thêm động lực.
Có những dấu hiệu cho thấy chính quyền Trung Quốc đang cố gắng ngăn chặn làn sóng di cư này, trong bối cảnh có những hạn chế trên toàn quốc đối với người mang hộ chiếu và cuộc đột kích gần đây vào một công ty tư vấn nhập cư ở Thượng Hải.
Tuy nhiên, theo dữ liệu nhập cư của Panama, khoảng 15.000 công dân Trung Quốc đã tới Panama trong 9 tháng đầu năm nay, cho thấy hàng nghìn người đang chọn thực hiện những chuyến đi bộ xuyên rừng núi nguy hiểm qua Darien Gap của đất nước. Tuyến đường này phổ biến vì công dân Trung Quốc có thể tự do đi lại ở Ecuador mà không cần thị thực. Sau đó, họ đi đường bộ qua Colombia, Panama và các vùng khác của Trung Mỹ đến Mexico rồi đến biên giới Hoa Kỳ.
Phong trào “chạy” đã tạo ra vô số lời khuyên chuyên nghiệp và video mang phong cách hướng dẫn trên Douyin và nền tảng truyền thông xã hội Kuaishou, trong đó những người nhập cư thành công chia sẻ kinh nghiệm của họ và khuyến khích những người ở quê nhà làm theo.
Một người xin tị nạn khác có biệt danh là Kedi cho biết anh quyết định rời đi vì bạn bè của anh bắt đầu bị bắt vì đăng bài trên mạng xã hội hoặc bán dịch vụ VPN. Các dịch vụ này cho phép mọi người duyệt các trang web ở nước ngoài thường ẩn sau tường lửa kiểm duyệt của Internet.
Kedi, một sinh viên tốt nghiệp trung học kỹ thuật, từng có mức lương khá 5.000 nhân dân tệ (khoảng 687 USD) mỗi tháng, nhưng sau khi đại dịch vương miện mới bùng phát, nền kinh tế Trung Quốc đã "rơi xuống vực thẳm" và anh mất việc. Anh cố gắng kiếm sống bằng cách bán đồ ăn nhẹ, nhưng công việc kinh doanh thất bại chỉ sau vài tháng và anh không thể tìm được nguồn thu nhập khác.
Kedi thậm chí không chọn cách dựa vào gia đình vì họ xa cách; anh là người đồng tính và họ muốn anh kết hôn với một người phụ nữ.
Anh kể: “Tôi sinh năm 1987, gia đình xuất thân từ vùng nông thôn, người dân khá bảo thủ. Gia đình cứ thúc giục tôi kết hôn. Tôi không thể chịu nổi những cuộc hẹn hò mù quáng này nữa nên đã bỏ đi”.
Kedi rời đi vào ngày 30 tháng 5 năm 2022 và hiện đang làm nhân viên mát xa cho một tiệm mát-xa Trung Quốc ở Los Angeles, cho biết anh có thể kiếm được hơn 5.000 USD mỗi tháng.
Các công ty đa quốc gia tìm lối thoát
Không chỉ có công dân Trung Quốc có ý định rời khỏi Trung Quốc. Một cuộc khảo sát gần đây của ECB cho thấy trong số các công ty đa quốc gia hoạt động tại Trung Quốc, Hơn 40% có kế hoạch chuyển sản xuất sang các nước thân thiện hơn về mặt chính trị trong những năm tới, trong khi các công ty nước ngoài đã chuyển 160 tỷ USD lợi nhuận từ Trung Quốc trong 6 quý vừa qua.
Báo cáo tóm tắt kinh tế của Ngân hàng Trung ương Châu Âu công bố ngày 6/11 chỉ ra rằng hơn 40% trong số nhiều công ty đa quốc gia được khảo sát dự kiến sẽ chuyển sản xuất sang các nước thân thiện về chính trị trong vài năm tới do lo ngại về những rủi ro liên quan đến Trung Quốc.
Ngân hàng Trung ương Châu Âu đã khảo sát 65 công ty đa quốc gia rất lớn có hoạt động trên khắp thế giới và 49% trong số họ cho biết họ đang khám phá "gần bờ" hoặc di chuyển địa điểm sản xuất đến gần điểm bán hàng của họ hơn. Ngoài ra, 42% công ty muốn chuyển một số hoạt động sản xuất sang những địa điểm “thân thiện” hoặc thân thiện hơn.
ECB cho biết 2/3 số công ty trả lời đều đề cập đến Trung Quốc khi được hỏi về “những quốc gia nào gây ra hoặc có thể gây ra rủi ro cho chuỗi cung ứng tại khu vực sản xuất của các công ty này”.
Ngoài ra, tờ Wall Street Journal hôm thứ Hai đưa tin rằng mối quan hệ giữa chính phủ Trung Quốc và các nước phương Tây như Hoa Kỳ đã trở nên lạnh nhạt và căng thẳng hơn trong những năm gần đây, khiến các công ty nước ngoài phải xem xét lại khoản đầu tư vào Trung Quốc.
Tạp chí Phố Wall đưa tin rằng trong nhiều năm, khi nền kinh tế rộng lớn của Trung Quốc phát triển nhanh chóng, các công ty nước ngoài đã đổ lợi nhuận kiếm được ở Trung Quốc trở lại nước này, sử dụng tiền mặt để tài trợ cho việc tuyển dụng và đầu tư mới. Nhưng hiện nay, khi tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc chậm lại và căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ gia tăng, các công ty nước ngoài đang chuyển số lợi nhuận đó về nước. Dòng lợi nhuận nước ngoài chảy ra cho thấy lãi suất, căng thẳng với Mỹ và nền kinh tế yếu kém đang làm giảm sức hấp dẫn đầu tư của Trung Quốc.
Một phân tích dữ liệu của Trung Quốc cho thấy tính đến cuối tháng 9 năm nay, các doanh nghiệp có vốn nước ngoài đã chuyển lợi nhuận sang Trung Quốc trong 6 quý liên tiếp, với tổng số tiền vượt quá 160 tỷ USD, một quy mô đáng kinh ngạc. Dòng lợi nhuận liên tục chảy ra ngoài này là điều bất thường và cho thấy sức hấp dẫn của Trung Quốc đối với đầu tư nước ngoài đang suy yếu. Dòng thu nhập ổn định ra khỏi Trung Quốc khiến tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới chuyển sang mức âm trong quý 3 lần đầu tiên sau 25 năm.
Các công ty nước ngoài rút lợi nhuận gây thêm áp lực lên đồng nhân dân tệ. Ngân hàng trung ương Trung Quốc đang cố gắng làm chậm đà giảm giá của đồng nhân dân tệ khi các nhà đầu tư quay lưng lại với cổ phiếu và trái phiếu Trung Quốc cũng như nguồn đầu tư mới ngày càng khan hiếm. Đồng nhân dân tệ đã mất giá 5,7% so với đồng đô la Mỹ từ đầu năm đến nay và chạm mức thấp nhất trong hơn 10 năm vào tháng 9.